Ceramika - elementarz

Ceramika to wyroby otrzymywane w wyniku wypalenia odpowiednio przygotowanego i uformowanego surowca. Posiada wiele walorów użytkowych i towarzyszy nam w życiu codziennym od wieków.

Ceramika to – najogólniej ujmując – wyroby otrzymywane w wyniku wypalenia odpowiednio przygotowanego i uformowanego surowca nieorganicznego i niemetalicznego (w najprostszej wersji gliny).

Ze względu na przeznaczenie wyroby ceramiczne najlepiej jest podzielić na:

• ceramikę budowlaną (architektoniczną) – obejmującą wszelkie materiały konstrukcyjne i okładziny, w tym płytki ceramiczne – terakotę, gres i klinkier,
• ceramikę sanitarną – obejmującą elementy wyposażenia kuchni, łazienek i pomieszczeń gospodarczych z wyłączeniem płytek ceramicznych,
• ceramikę użytkową – obejmującą wykonane z ceramicznych materiałów szlachetnych i półszlachetnych naczynia i inne przedmioty o wyraźnej funkcji użytkowej,
• ceramikę artystyczną – obejmującą wykonane z różnych materiałów ceramicznych obiekty o szczególnych walorach estetycznych, służących przede wszystkim zdobieniu wnętrz.

Podział ten jest oczywiście bardzo umowny, ponieważ płytki podłogowe mają ogromny wpływ na charakter wnętrza, zdarzają się „użytkowe” naczynia o niezwykle wyrafinowanej „artystycznej” formie, a chropawa, gliniana misa, oprócz oczywistej funkcji zdobniczej może być bardzo „użytecznym” pojemnikiem na bibeloty.

fajansowy puchar sowi z XVI w.                                                 tradycyjny talerz fajansowy

kamionkowa chińska misa z czasów dynastii Ming     

majolikowa misa meksykańska

majolikowa misa z XIV w.                                                 porcelanowa waza z Nymphenburga, 1760

Wyroby ceramiczne można podzielić również ze względu na surowiec i związaną z nim metodę wytwarzania. I tak:

• porcelana wytwarzana jest z mieszanki glinki kaolinowej ze skaleniem i kwarcem przez wypalanie w temperaturze od 920-980℃ (co daje nieszkliwiony biskwit) do 1460℃, co daje wyroby szkliwione;
• porcelit to wyroby produkowane podobnie jak porcelana, ale z surowców niższej jakości, wypalane w temperaturze ok. 1352℃;
• majolika i fajans – dwa czasami trudne do odróżnienia rodzaje ceramiki. Technika majolikowa jest wcześniejsza, pochodzi z rejonów Majorki (stąd nazwa) i stała się podstawą wielu modyfikacji, z których najpopularniejszy jest właśnie produkowany z zanieczyszczonego kaolinu fajans, po raz pierwszy produkowany we włoskim mieście Faenza;
• kamionka – wyroby produkowane z gliny z dodatkiem szamotu lub piasku kwarcowego i wypalane w temperaturze 1230-1300℃, a przed wypaleniem pokrywane solą kuchenną lub innymi minerałami w celu uzyskania szklistej polewy – glazury;
• szamot – otrzymywany przez zmielenie i spieczenie wypalonej gliny ogniotrwałej.

Oczywiście najpopularniejszym rodzajem ceramiki są wyroby garncarskie, wypalane po uformowaniu na kole garncarskim.

Ciekawą odmianą ceramiki jest wynalezione w XVII-wiecznej Japonii raku – szkliwiona ceramika wypalana na wolnym ogniu i hartowana w wodzie, trocinach, trawie itp.

współczesny bidet porcelitowy                                                    raku

etruska rzeźba wykonana z terakoty